اصول اخلاقی
اخلاق انتشار و نویسندگی
بیانیه حمایت مالی: بیانیهای در صفحه عنوان باید شامل هرگونه حمایت مالی که نویسندگان دریافت کردهاند، باشد.
استفاده از متن: نویسندگان مجاز به استفاده از متن دقیق مقالات یا دستنوشتههای قبلاً منتشر شده یا ارسال شده در جای دیگر نیستند.
واگذاری حقوق: نویسندگان باید فرم واگذاری را امضا کنند که نشان دهد مقاله یک کار اصلی است، قبلاً منتشر نشده است و در شکل نهایی آن در هیچ جای دیگر به صورت چاپی یا الکترونیکی برای انتشار در نظر گرفته نشده است.
انتشار چندگانه: همان تحقیق نباید در بیش از یک مجله منتشر شود.
مسئولیتهای نویسنده:
- نویسندگان باید به طور فعال در فرآیند بررسی همتا شرکت کنند و پاسخهای مناسبی به نظرات مطرح شده توسط داوران در زمان مناسب ارائه دهند.
- تمام نویسندگان باید به طور قابل توجهی در تحقیق مشارکت داشته باشند و معیارهای نویسندگی را برآورده کنند.
- نویسندگان باید تأیید کنند که تمام دادههای موجود در مقاله واقعی و اصیل هستند.
- تمام نویسندگان موظف به ارائه بازپسگیریها یا اصلاحات اشتباهات هستند.
حق نشر: اگر یک دستنوشته حاوی هرگونه تصویر یا متن قبلاً منتشر شده است، مسئولیت نویسنده است که از دارندگان حق نشر مجوز بگیرد. نویسنده موظف است نامههای اجازه کتبی را برای تمام مواد دارای حق نشر که در دستنوشتههای خود استفاده کرده است، دریافت و ارسال کند.
بررسی همتا/مسئولیت داوران:
- قضاوتها باید عینی باشند.
- داوران نباید در مورد تحقیق، نویسندگان و/یا حامیان مالی تحقیق تضاد منافع داشته باشند.
- داوران باید به کارهای منتشر شده مرتبط که هنوز نقل قول نشدهاند اشاره کنند.
- مقالات بررسی شده باید به صورت محرمانه نگهداری شوند.
- داوران باید به سردبیران مشاوره دهند، اما تصمیم نهایی در مورد یک مقاله توسط سردبیران ارشد گرفته میشود.
- داوران باید نظرات سازندهای برای بهبود کیفیت مقاله ارائه دهند.
مسئولیتهای سردبیری:
- سردبیر ارشد مسئولیت کامل و اختیار رد/پذیرش یک مقاله را دارد.
- سردبیران نباید در مورد مقالاتی که رد/پذیرفته میشوند تضاد منافع داشته باشند.
- وقتی اشتباهی در یک دستنوشته یافت میشود، سردبیران ترویج انتشار اصلاحات یا بازپسگیریها را میکنند.
- ناشناس بودن داوران و محرمانگی شرکتکنندگان در مطالعه حفظ میشود.
مسائل اخلاقی در انتشار:
- مجله از نمودار جریان COPE برای بازپسگیری یک مقاله منتشر شده استفاده میکند.
- تمام بیماران و شرکتکنندگان در تحقیق باید به طور کامل در مورد اهداف مطالعه و هر گونه عوارض جانبی احتمالی داروها و مداخلات مطلع شوند. رضایت آگاهانه کتبی از شرکتکنندگان یا نگهبانان قانونی آنها برای هرگونه مطالعه ضروری است. مجله حق درخواست اسناد مرتبط را دارد.
- مجله نیازهای تجاری را از به خطر انداختن استانداردهای فکری و اخلاقی باز میدارد.
- سردبیران ارشد همیشه مایل به انتشار اصلاحات و توضیحات هستند.
انواع تخلفات:
سرقت ادبی: استفاده از متون دقیق از منابع دیگر بدون اشاره به منبع ممنوع است. محتوای تمام مقالات باید کار اصلی نویسندگان باشد و نباید از مقالات دیگر سرقت ادبی شود. با اینکه مجله در حال حاضر عضو کمیته اخلاق در انتشار (COPE) نیست و درخواست عضویت به COPE ارسال شده است، هر گونه تخلف اخلاقی بر اساس دستورالعملهای COPE بررسی میشود.
جعل/تحریف دادهها: جعل دادهها به معنای حذف یا تغییر مواد تحقیق، دادهها یا فرآیندها به گونهای است که نتایج تحقیق به درستی منعکس نمیشود. تحریف دادهها به معنای اختراع دادهها یا نتایج و گزارش آنها در تحقیق است. هر دوی این تخلفات جعلی بوده و به شدت یکپارچگی تحقیق را مختل میکنند. بنابراین، مقالات باید بر اساس دادههای اصلی نوشته شوند و استفاده از دادههای جعلی یا تحریف شده به شدت ممنوع است.
دستکاری تصویر: مجله نویسندگان را تشویق میکند تصاویر اصلی خود را ارسال کنند. تمام تصاویر دیجیتال در دستنوشتههای پذیرفته شده برای انتشار از نظر دستکاری نادرست بررسی خواهند شد. هیچ ویژگی خاصی در یک تصویر نباید تقویت، پنهان، جابجا، حذف یا معرفی شود. تنظیمات روشنایی، کنتراست یا تعادل رنگ قابل قبول است مادامی که به کل تصویر اعمال شود و هیچ اطلاعاتی را در اصل تغییر ندهد، از جمله پسزمینه. سردبیران دادههای اصلی را از نویسندگان درخواست خواهند کرد تا تصاویر دستکاری شده را در موارد مشکوک به دستکاری نادرست مقایسه کنند.
بیانیه شفافیت در استفاده از هوش مصنوعی
با توجه به پیشرفتهای سریع در حوزه فناوریهای مبتنی بر هوش مصنوعی، بهویژه در زمینه نگارش متون علمی، ترجمه، تحلیل دادهها و بازبینی نگارشی، مجله علمی ما بر آن است که استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی در فرآیند تهیه، داوری و انتشار مقالات را با شفافیت کامل و در چارچوب اصول اخلاق نشر علمی اعلام و مدیریت نماید.
این مجله در راستای پایبندی به اصول اخلاقی و حرفهای نشر، بهویژه دستورالعملهای انجمن جهانی سردبیران مجلات پزشکی (WAME)، استفاده از هوش مصنوعی در فرآیند نگارش، داوری و ویرایش علمی را با رعایت شرایط زیر مجاز میداند:
-
استفاده شفاف و مسئولانه: نویسندگان موظفاند در صورت بهرهگیری از ابزارهای هوش مصنوعی (از جمله اما نه محدود به ChatGPT، Grammarly، DeepL و غیره) در تهیه هر بخش از مقاله (مقدمه، مرور ادبیات، نتایج، بحث، ترجمه، نگارش مجدد و...)، این موضوع را در بخش تقدیر و تشکر یا پاورقی صفحه اول بهصورت شفاف اعلام نمایند.
-
عدم انتساب هوش مصنوعی بهعنوان نویسنده: مطابق دستورالعمل WAME، هیچ ابزار یا سامانه هوش مصنوعیای نمیتواند بهعنوان نویسنده مقاله علمی در نظر گرفته شود؛ زیرا فاقد مسئولیتپذیری اخلاقی و قانونی است.
-
بررسی انتقادی و اعتبارسنجی انسانی: تمامی محتواهایی که با کمک هوش مصنوعی تولید میشوند باید توسط نویسندگان انسانی بازبینی، اصلاح و تأیید شوند. مسئولیت کامل در قبال صحت، اصالت، و انسجام مطالب نهایی با نویسندگان انسانی است.
-
استفاده در داوری علمی: داوران در صورت استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی برای تحلیل متون یا کمک در نوشتن بازخوردها، باید از ورود اطلاعات محرمانه مقالات به این ابزارها خودداری کرده و در صورت استفاده، محرمانگی دادهها را رعایت نمایند.
-
نقض احتمالی اصول اخلاقی: استفاده نابجا از هوش مصنوعی که منجر به تحریف دادهها، تولید اطلاعات نادرست، یا سرقت علمی شود، نقض آشکار اصول اخلاقی نشر تلقی شده و پیامدهای حقوقی و اخلاقی بههمراه خواهد داشت.
-
بازبینی مستمر سیاستها: با توجه به پویایی حوزه هوش مصنوعی، سیاستهای مجله در این خصوص بهصورت مستمر مورد بازنگری قرار گرفته و در صفحه رسمی مجله بهروزرسانی خواهد شد.
بدین ترتیب، مجله ما به رعایت دقیق و صادقانه اصول شفافیت در استفاده از هوش مصنوعی پایبند بوده و خود را متعهد به پیروی از بیانیه رسمی WAME با عنوان "Recommendations on Chatbots and Generative Artificial Intelligence in Relation to Scholarly Publications" میداند.
جهت مطالعه کامل این دستورالعمل میتوانید به پیوند زیر مراجعه فرمایید:
https://wame.org/page3.php?id=106