آسیب‌شناسی حقوق مالی زوجه در قانون حمایت خانواده مصوب 1391

چکیده

موضوع حقوق مالی زوجه، به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مباحث حقوق خانواده، همواره موردتوجه فقها و حقوق‌دانان بوده است؛ بااین‌وجود، همچنان در تقنین، صدور و اجرای احکام آن کاستی‌هایی وجود دارد. این نوشتار در راستای منویات مقام معظم رهبری ذیل سیاست‌های کلی خانواده، مبنی بر لزومِ «بازنگری، اصلاح و تکمیل نظام حقوقی و رویه‌های قضایی در این حوزه، متناسب با نیازها و مقتضیات جدید»، به آسیب‌شناسی قانون حمایت خانواده 1391 در موضوع حقوق مالی زوجه می‌پردازد؛ و هدف آن بیان دستاوردها و شناسایی مباحث نیازمند به «بازنگری، تکمیل و اصلاح» این بخش از قانون است. نتیجه‌ی این بررسی، شناسایی نواقصی همچون بی‌توجهی قانون‌گذار به اصل حمایت حاکمیتی از زنان در خصوص حقوق مالی زوجه‌ی موقت و در مورد ضمانت اجرای پرداخت مهریه در مقابل سیاست حبس‌زدایی است؛ عدم رفع خلأهای ماهوی موجود در اکثر مباحث حقوق مالی زوجه و عدم تصریح به برخی مصادیق آن، عدم ورود به موضوع نحله و شرط تنصیف دارایی، جعل احکام بدون توجه به تالی فاسد آن‌ها و عدم نسخ صریح قانون حمایت خانواده 1353 از دیگر کاستی‌های این قانون است. از جمله دستاوردهای قانون حمایت خانواده سال 1391، ایجاد برخی حمایت‌های حاکمیتی جدید از زنان همچون فراهم نمودن امکان اقامه دعوا علیه زوج در شهر محل سکونت زوجه، رفع خلأهایی در مطالبه‌ی خسارات دوران نامزدی، برقراری امکان مطالبه‌ی هزینه‌کرد زوجه از درآمد شخصی خود در زندگی مشترک، تغییر قانون حاکم بر مطالبه‌ی اجرت از درآمد شخصی خود در زندگی مشترک، است.