جایگاه تقدم اماره مجرمیت بر اصل برائت در رسیدگی به جرایم مواد مخدر با رویکردی در فقه امامیه و رویه قضایی

نویسندگان

    مهدی حریری * استادیار، گروه حقوق، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران Mehdihariri20@pnu.ac.ir
https://doi.org/10.61838/

کلمات کلیدی:

اماره مجرمیت , اصل برائت , جرایم مواد مخدر , مواد مخدر سنتی , مواد مخدر صنعتی

چکیده

پدیده قاچاق و مصرف مواد مخدر، چه در شکل سنتی و چه صنعتی، یکی از پیچیده‌ترین و خطرناک‌ترین جرایم سازمان‌یافته معاصر به شمار می‌آید که تهدیدی جدی علیه سلامت فردی، امنیت اجتماعی و نظم عمومی محسوب می‌شود. تحول در الگوهای تولید و توزیع این مواد، از کشت گیاهان مخدر تا تولید مواد روان‌گردان شیمیایی، نظام حقوقی را ناگزیر به بازنگری در اصول و قواعد آیین دادرسی کیفری کرده است. اصل برائت، به عنوان یکی از بنیادین‌ترین اصول دادرسی عادلانه، تضمین‌کننده کرامت انسانی و توازن میان طرفین دعوی است. با این حال، در جرایم مواد مخدر، به دلیل ویژگی‌های خاص این جرایم، از جمله پیچیدگی اثبات، گستردگی شبکه‌های قاچاق و آثار زیان‌بار بر جامعه، قانونگذار در برخی موارد با معکوس کردن بار اثبات، اماره مجرمیت را بر اصل برائت مقدم داشته است. این تغییر رویکرد که در قالب امارات قانونی و قضایی بروز می‌یابد، مصادیقی چون جرم‌انگاری مطلق کشت خشخاش و کوکا، ضبط وسایل نقلیه حامل مواد و مصادره اموال ناشی از قاچاق را در بر می‌گیرد. چنین سیاستی، هرچند به‌منظور حفظ منافع عمومی و تسهیل در کشف و سرکوب جرم طراحی شده، همواره با چالش‌هایی در تعادل میان امنیت اجتماعی و حقوق فردی همراه است. بررسی مبانی فقهی و حقوقی این تقدم، به‌ویژه در فقه امامیه و رویه قضایی، می‌تواند به شفاف‌سازی حدود و ثغور آن و ارائه راهکارهایی برای اعمال متوازن این قاعده در راستای دادرسی منصفانه کمک کند.

مراجع

Akbari, B., & Ansari Moghaddam, H. (2012). Theory of Reasoning in Criminal Procedure. Legal Knowledge and Research Quarterly, 1(1), 3.

Amid, H. (1965). Amid Dictionary. Javidan Elmi Publishing.

Bagherzadeh, A. (2008). Money Laundering in Iranian and UK Law and International Instruments. Mizan Publishing.

Baseri, A. A. (2011). Criminal Procedure in Narcotics Cases (Vol. 2). Khorsandi Publishing.

Dehkhoda, A. A. (1998). Dehkhoda Dictionary. University of Tehran Press.

Ebrahimi, F. (2014). Principles of Fair Trial in Administrative Violations. Danesh Publishing.

Esmaeili, N. (2003). Encyclopedia of Addiction Treatment Medicine (Vol. 1). Nadeali Publishing.

Farahbakhsh. (2006). Concept and Foundations of the Defendant's Right to Defense. Judiciary Legal Journal(56-57), 121.

Faraji, H. (2010). General Principles of Jurisprudence. Momtaz Publishing.

Feyz, A. R. (1987). Foundations of Jurisprudence and Principles. University of Tehran Press.

Ghorbani, A. (2007). Suspicious Transactions and Reversing the Burden of Proof in Money Laundering Crimes. Criminal Law and Criminology Institute(2), 95-106.

Ghorbani, A. (2011). The Principle of Innocence in Islamic Thought and Presumption of Innocence in European Legal Thought. Islamic Law and Jurisprudence Studies Quarterly, 8(26), 127-152.

Hamidi, S. J. (1992). A Study on the Emergence and Harms of Narcotics. Amir Kabir Publishing.

Hashemi, H. (2013). Right to a Fair Trial (Vol. 1). Majd Publishing.

Jafari, T. (1991). Research in Two Universal Human Rights Systems. Office of International Legal Services, Islamic Republic of Iran.

Javanmard, B. (2014). The Criminal Procedure Process (Vol. 1). Javidan Publishing.

Majlisi, M. B. (1983). Bihar al-Anwar (Vol. 68). Dar Ihya al-Turath al-Arabi.

Mill, J. S. (1984). On Liberty. Scientific and Cultural Press.

Mohaqqiq Damad, S. M. (2007). Topics in Jurisprudential Principles (Vol. 3). Center for Islamic Sciences Publishing.

Omrani, R. (2011). Conflict of Evidence in Civil and Criminal Cases (Vol. 1). Fekrsazan Publishing.

Pourzand Moghaddam, P. (2000). Theoretical Study of Evidence in Criminal Procedure Qom Higher Education Complex]. Qom.

Rahmdel, M. (2006a). The Constitution and Burden of Proof in Criminal Matters. Noor Legal Journal(8), 114.

Rahmdel, M. (2006b). Reversal of Burden of Proof in Iranian Substantive Law. Institute of Criminal Law and Criminology, University of Tehran.

Rahmdel, M. (2008). Burden of Proof in Criminal Matters. SAMT.

Rahmdel, M. (2012). Criminal Law on Narcotics (Vol. 1). Dadgostar Publishing.

Sadri, S. M. (2013). Approach to Foundational Jurisprudential Principles (Fiqh II). Legal Thought Publishing.

Saei, M. T., & Saghafi, M. (2013). Validity of Expert Opinions in Fiqh and Law. Judiciary Law Journal(83), 97.

Saki, M. R. (2001). Narcotics in Domestic and International Law. Khat-e-Sevom Publishing.

Sarmast Bonab, B. (2008). The Principle of Innocence in Criminal Law. Dadgostar Publishing.

Shakeri, A. (2007). Addiction Treatment for Natural and Synthetic Drugs.

Shams Nateri, M. E. (2002). The Principle of Innocence and Its Exceptions in Criminal Law. Qom Higher Education Journal, 4(14), 67.

Shariati, S., & Ghazi, S. (2013). Applied Principles of Jurisprudence (Vol. 3). Set Publishing.

Tadayon, A. Scope of Evidence in Iranian and French Criminal Procedure. Judiciary Legal Journal(678), 80.

Valaei, A. (2010). Principles of Jurisprudence. Dar al-Fikr Publishing.

Zebhi, H. (2014). Review and Commentary on the Narcotics Law Reform and Its Amendments (Vol. 1). Judiciary Press Center.

دانلود

چاپ شده

۱۴۰۳/۰۳/۱۰

ارسال

۱۴۰۳/۱۱/۲۹

بازنگری

۱۴۰۴/۰۲/۱۳

پذیرش

۱۴۰۴/۰۲/۱۷

شماره

نوع مقاله

مقالات

ارجاع به مقاله

حریری م. . (1403). جایگاه تقدم اماره مجرمیت بر اصل برائت در رسیدگی به جرایم مواد مخدر با رویکردی در فقه امامیه و رویه قضایی. پژوهش‌های تطبیقی فقه، حقوق و سیاست، 7(1)، 356-374. https://doi.org/10.61838/

مقالات مشابه

1-10 از 112

همچنین برای این مقاله می‌توانید شروع جستجوی پیشرفته مقالات مشابه.