بررسی تطبیقی مقوله ضبط و حافظیت راوی و تأثیر آن در اعتباربخشی به اسناد روایات از منظر رجالیان فریقین

چکیده

ضبط راوی و مقوله وصف حافظیت او، در کلام محدثان و رجالیان، تقارب معنایی خاصی داشته و از جمله شروط بسیار مهم در اعتباربخشی به ضبط راویان حدیث به شمار می‌رود. محقق در دسترسی به اهداف خود با استفاده از اسناد کتابخانه‌ای و به روش تحلیلی-مقایسه‌ای، به برخی نتائج و یافته‌ها در حیطه آسیب‌شناسی عوامل مخل در ضبط راوی ازجمله: فراوانی اشتباه راوی، کثرت مخالفت منقولات راوی با دیگر راویان، حفظ نامطلوب، غفلت شدید، غلط فاحش، و سهل‌انگاری در مقابله و تصحیح متون حدیثی دست یافته است. از نتائج دیگر اینکه، محدثان شیعه و اهل سنت اتفاق نظر دارند که حافظیت راوی، تأییدی بر احادیث وی می‌باشد، آنگونه که می‌توان به روایات او اعتماد کرد؛ و این دلیلی است بر اینکه وصف مذکور، از جایگاه ویژه‌ای در دانش جرح و تعدیل برخوردار است. نتیجه مهم دیگر، مقایسه روش‌های کشف ضبط راوی می‌باشد. به‌عنوان نمونه، رجالیان عامه، روش مقایسه روایات راوی با روایات ثقات را مد نظر قرار داده‌اند که در اصطلاح به این روش «اعتبار» می‌گویند. در مقابل، رجالیان خاصه مواردی چون: بکارگیری عبارت «ثقه» به‌جای «عدل»، مقایسه روایات راوی با روایات افراد ضابط، و تصریح رجالیان به ضابط بودن وی را به‌عنوان روش‌های کاربردی خود در جهت کشف ضبط راوی مورد ملاحظه قرار داده‌اند.