بررسی چالش‌های قانونی جبران خسارت ناشی از فعالیت‌های هسته‌ای در حقوق بین‌الملل
کلمات کلیدی:
مسئولیت بین‌المللی, حقوق هسته‌ای, خسارت هسته‌ای, معاهدات بین‌المللی, نظارت هسته‌ای, پیشگیری و جبران خسارتچکیده
موضوع مسئولیت بین‌المللی ناشی از فعالیت‌های هسته‌ای یکی از چالش‌های اساسی در حقوق بین‌الملل است که به دلیل تأثیرات گسترده حوادث هسته‌ای بر انسان و محیط زیست اهمیت ویژه‌ای دارد. با وجود پیشرفت‌های حاصل در تدوین معاهدات بین‌المللی مانند کنوانسیون‌های وین و پاریس، این نظام‌ها همچنان دارای محدودیت‌ها و کاستی‌هایی هستند که نیاز به اصلاحات اساسی را برجسته می‌کند. در این مقاله، ابتدا ابهام در تعاریف حقوقی از جمله عدم تعریف دقیق خسارت هسته‌ای و فعالیت‌های خطرناک بررسی شده و سپس نقص‌های نظام معاهدات بین‌المللی، از جمله ضعف ضمانت اجراها و تفاوت‌های جغرافیایی و قانونی میان معاهدات، تحلیل شده است. از سوی دیگر، تعارض میان قواعد عرفی و معاهدات بین‌المللی و عدم توازن در توزیع مسئولیت میان دولت‌ها و بهره‌برداران به عنوان عواملی که مانع از اجرای عادلانه مسئولیت هسته‌ای می‌شوند، مورد ارزیابی قرار گرفته است. در ادامه، راهکارهایی مانند طراحی نظام جامع مسئولیت با ترکیب مسئولیت مدنی و جنایی، پیش‌بینی صندوق‌های جبران خسارت بین‌المللی، تقویت نظارت بر فعالیت‌های هسته‌ای از طریق سازوکارهای شفاف و مستقل و اعمال تحریم‌های حقوقی برای متخلفان پیشنهاد شده است. همچنین، بر ضرورت ارتقاء همکاری‌های بین‌المللی از طریق تقویت نقش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایجاد کنوانسیون‌های جامع با ضمانت اجراهای قوی تأکید شده است. این مقاله نتیجه می‌گیرد که اصلاح نظام معاهدات و طراحی یک چارچوب حقوقی جامع و کارآمد، نه تنها به مدیریت بهتر بحران‌های هسته‌ای کمک می‌کند بلکه به ارتقاء اعتماد جهانی به استفاده صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای منجر می‌شود.
مراجع
Abdollahi, M. (2011). International Law and Prevention of Transboundary Damages. Legal Studies.
Badini, A., & Nazer, H. (2014). Specific principles of nuclear civil liability in connection with domestic laws. Rahe Bord-e-No, 12(2), 35-52.
Boyle, A. E. (1990). State responsibility and international liability for injurious consequences of acts not prohibited by international law. International and Comparative Law Quarterly, 39(1), 1-26.
Brownlie, I. (2008). Principles of Public International Law. Oxford University Press.
Crawford, J. (2012). Brownlie's Principles of Public International Law. Oxford University Press.
Darabpour, M. (2008). International Responsibility of States in International Law. Tehran University Press.
Fiyouzi, R. (1977). International Responsibility and the Theory of Political Support. International Studies Center.
Habibian, A. (2014). A Legal Analysis of Civil Liability in Nuclear Damages. Iranian Journal of International Law.
Hasegawa, K. (2014). Fukushima Disaster: Lessons Learned from Japan's Nuclear Compensation System. Environmental Policy and Law.
IAEA. (1995). The Legal Framework for International Nuclear Liability. International Atomic Energy Agency.
Katouzian, N. (2007). Civil Law: Legal Events. Joint Stock Publishing Company.
Lamm, V. (2003). The Protocol Amending the Vienna Convention on Civil Liability for Nuclear Damage. Nuclear Law Bulletin.
Lesani, H. (2001). International Responsibility of States for Nuclear Pollution University of Tehran]. Tehran.
Mohammadi Hosseini, T. (2001). Laws and Regulations of Nuclear Energy. Atomic Energy Organization of Iran.
Pelzer, N. (2003). Handbook on Nuclear Law. International Atomic Energy Agency.
Praful, B. (1996). Transboundary Nuclear Risks and International Law. Environmental Policy and Law.
Schwartz, J. (2006). International Nuclear Third Party Liability Law: The Response to Chernobyl. OECD Nuclear Law Bulletin.
Shaw, M. N. (2017). International Law. Cambridge University Press.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 Behrouz Kia (Author); Saleh Rezaei Pishrobat (Corresponding author); Mohammad Musazadeh (Author)
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 می باشد.
