نظارت قضایی بر پلیس اداری در شرایط اضطراری در حقوق ایران و عراق
کلمات کلیدی:
نظارت قضایی, پلیس اداری, شرایط اضطراری, حقوق تطبیقیچکیده
شرایط اضطراری به‌عنوان یکی از پیچیده‌ترین موقعیت‌های حکمرانی، عرصه‌ای است که در آن تعادل میان حفظ امنیت عمومی و صیانت از آزادی‌های بنیادین به چالش کشیده می‌شود. پلیس اداری به‌عنوان بازوی اجرایی دولت در مدیریت نظم عمومی، در این شرایط با اختیارات گسترده‌تری مواجه می‌گردد که خطر سوء‌استفاده یا اعمال سلیقه‌ای آن وجود دارد. این پژوهش با رویکرد تطبیقی، نظارت قضایی بر اقدامات پلیس اداری در شرایط اضطراری را در دو نظام حقوقی ایران و عراق بررسی می‌کند. چارچوب نظری مطالعه مبتنی بر پیوند میان نظریه حاکمیت قانون و نظریه دولت در موقعیت‌های استثنایی است. روش تحقیق، توصیفی–تحلیلی و با استفاده از داده‌های کتابخانه‌ای و منابع اساسی قانونی دو کشور بوده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که هرچند هر دو کشور از لحاظ مبانی حقوقی، مشروعیت نظارت قضایی را به رسمیت شناخته‌اند، اما کاستی‌های نهادی، ابهام در صلاحیت‌ها، و ملاحظات امنیتی باعث محدود شدن کارایی این نظارت در عمل شده است. در نتیجه، پیشنهادهایی از جمله شفاف‌سازی حدود اختیارات پلیس اداری، تقویت ظرفیت‌های قضایی تخصصی، و ایجاد سازوکارهای پاسخگویی چندلایه ارائه شده است.
مراجع
Abolhasani, M. S. (2016). The Position of the Supreme National Security Council in the Constitutional Structure of the Islamic Republic of Iran. Strategic Studies Quarterly, 19(2), 25-48.
Agamben, G. (2005). State of Exception. University of Chicago Press. https://doi.org/10.7208/chicago/9780226009261.001.0001
Aghaei, A. (2011). The Authority of the Administrative Police in Normal and Emergency Conditions. Jangal Publications.
Al-Ani, A. M. (2010). Emergency Legislation and Public Administration in Iraq. Dar Al-Manhal (Al-Mustansiriya University Press).
Al Haddad, A. (2006). Administrative Law in Iraq. Al Mada Publishing.
Al Jubouri, H. (2010). The Federal System and Local Police in Iraq. Journal of Middle Eastern Law, 4(2), 87-112.
Al Mahdawi, H. J. (2015). Judicial Oversight in Iraqi Administrative Law. University of Baghdad Press.
Al Sultani, S. (2008). Emergency Powers in Iraqi Law. Basra Law Review, 2(1), 55-79.
Bahrami, M. (2013). Judicial Review of Administrative Police Actions. Legal Research Journal, 14(2), 45-78.
Cetiner, B. (2011). Ottoman 'Tanzimat' Reforms and Their Impact on Provincial Administration. Isis Press.
Dawisha, A. (2009). Iraq: A Political History from Independence to Occupation. Princeton University Press.
Ghasemi, H. (2016). Administrative Law: Judicial Review of Administrative Decisions. Mizan Publications.
Ghasemi, H. (2019). Administrative Law: Administrative Police and Judicial Review. Mizan Publications.
Gross, O., & Ní Aoláin, F. (2006). Law in Times of Crisis: Emergency Powers in Theory and Practice. Cambridge University Press. https://doi.org/10.1017/CBO9780511493997
Hosseini, M. (2021). Comparative Study of Judicial Review over Administrative Police in Iran and Iraq. Public Law Research Quarterly, 23(3), 55-82.
Jamali, K. (2012). Administrative Police and the Scope of Its Authority in the Iranian Legal System. Mizan Publications.
Khani, R. (2016). Administrative Police and Its Legal Standards. Mizan Publications.
Mirmohammad Sadeghi, H. (2019). Criminology and General Criminal Law of Iran. Mizan Publications.
Nouri, F. (2011). The Historical Evolution of Administrative Police. Shiraz University Publications.
Soltani, A. (2012). Civil Liability of the Government in Emergency Situations. Comparative Law Review, 9(3), 59-84.
Toranlou, H. (2015). Legal Analysis of Article 79 of the Constitution of the Islamic Republic of Iran. Constitutional Law Quarterly, 8(1), 111-138.
Zarei, M. (2014). The Position of Administrative Police in the Iranian Legal System. Public Law Journal, 6(1), 101-128.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 Husam Hazim Ahmed Ahmed (Author); Seyed Mojtaba Vaezi (Corresponding author); Mohammad Javaheri Tehrani, Hadi Salehi (Author)
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
