جرایم اقتصادی و «افساد فی‌الارض»: تحلیل تطبیقی رویکردهای کیفری در کشورهای اسلامی

چکیده

در این مقاله رویکردهای کیفری در کشورهای اسلامی دررابطه‌با جرایم اقتصادی باتوجه‌به موضوع «افساد فی‌الارض» و مصادیق آن مورد بررسی قرار گرفته است. جرم اقتصادی که یکی از معضلات مهم دنیای امروزی‌ست، اصطلاحی عام برای طیف وسیعی از جرایم است که در تمامی کشورهای اسلامی باتوجه‌به مبانی دینی و فقهی حاکم بر آنها تعریف و رویکردهای حقوقی خاصی برای مقابله با آن اتخاذ می‌شود. تحقیق حاضر که از نوع توصیفی – تحلیلی است که داده‌های آن از روش اسنادی - کتابخانه‌ای به‌دست‌آمده، نشان می‌دهد که موضوع «افساد فی‌الارض» در اسلام به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین گناهان محسوب می‌شود که مبارزه با آن از جمله وظایف اصلی حکومت اسلامی شمرده شده است. بررسی رویکردهای کیفری در کشورهای اسلامی نشان داد که کشورهای اسلامی رویکردهای متنوعی در مقابله با جرایم اقتصادی دارند و تحت‌تأثیر عوامل مختلفی از جمله مبانی دینی و فقهی، فرهنگ، تاریخ، سیاست و جهانی‌شدن قرار دارند. اگرچه این کشورها در برخی موارد اشتراکاتی دارند، اما تفاوت‌های قابل‌توجهی نیز بین آنها وجود دارد. لذا درحالی‌که در عربستان سعودی رویکردهای سنتی با شدت بیشتری اجرا می‌شوند، در کشورهایی مانند ترکیه و مالزی قوانین مدرن‌تری برای مقابله با فساد مالی به کار گرفته می‌شود. لذا جهت بهبود مبارزه هماهنگ با این دست از جرایم، افزایش همکاری بین‌المللی فقهی، تبادل اطلاعات تخصصی، اصلاح قوانین و تقویت نهادهای نظارتی مشترک منطقه‌ای ازجمله ضروری‌ترین اقدامات هست.