تولید و گسترش سلاح‌های هسته‌ای از منظر حقوق بین‌الملل

چکیده

سلاح هسته‌ای به­عنوان آخرین دستاورد تکنولوژیک بشر در حوزه تسلیحات، مخرّب­ترین ابزار نظامی ساخته بشر است. شدّت اثرات ناشی از کاربرد آن حتی قابل قیاس با سایر سلاح­های کشتار جمعی نیست. این سلاح بسیار خطرناک‌تر و وحشتناک‌تر از سلاح­های بیولوژیک و شیمیایی است که از دیگر سلاح­های کشتار جمعی به­شمار می‌آیند. علی­رغم آثار زیان­بار و رنج غیرقابل­تحمل ناشی از سلاح­های بیولوژیک و شیمیایی، ترس و وحشت عمومی نسبت به سلاح هسته‌ای غیرقابل­مقایسه با دیگر سلاح­ها می‌باشد. هدف پژوهش حاضر پاسخ­گویی به این سؤال است که تولید و گسترش سلاح­های هسته‌ای از منظر حقوق بین­الملل چگونه است. که به­صورت کتابخانه­ای (اسنادی) و روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. نتایج این تحقیق حاکی از آن است نه تولید و تکثیر سلاح هسته‌ای (با استناد به تئوری بازدارندگی) روش مسالمت­آمیز برای حل اختلافات تلقی می­شود و نه تنظیم روابط بین‌الملل بر پایه قدرت سلاح اتمی (جنگ سرد)، راه مناسبی برای تحکیم روابط و همکاری­های بین‌المللی است. منع تولید و تکثیر سلاح‌های هسته‌ای، موضوع از طریق انعقاد معاهدات دوجانبه یا چندجانبه و اتخاذ روش‌هایی با هدف منع تولید و اشاعه افقی، آزادسازی مناطق خاص از سلاح‌های هسته‌ای و ممنوعیت پیگیری شده است. موفقیت کم حقوق بین­الملل تسلیحات هسته‌ای و موانع بر سر راه آن عمدتاً ناشی از ترس و ناامنی متقابل ناشی از مسابقه تسلیحاتی در روابط بین­الملل است. به­منظور تامین امنیت عمومی برای همه و ایجاد فضای مناسب منطقه­ای و بین­المللی برای خلع سلاح، مفهوم امنیت باید مبتنی بر اعتماد متقابل، منافع متقابل، برابری و همکاری متقابل باشد.