سیاست جنایی مطلوب در رویارویی با رفتار­های مجرمانه ناشی از رمزارزش‌ها در ایران با نگاهی به تنظیم­گری در رویکرد جهانی

چکیده

امروزه شاهد گسترش و پیشرفت فناوری اطلاعات و استفاده از رمزارزها (رمزارزش‌ها) در زندگی افراد جامعه هستیم. با گذشت بیش از یک دهه از معرفی و انتشار رمزارزها، همچنان از حیث سیاست جنایی صحیح و قاعده­مندی حقوقی و تنظیم گری، خلأهای راهبردی و اساسی زیادی در این حوزه وجود دارد. ویژگی­های منحصر به فرد پدیده رمزارزش‌ها (رمزارزها) و نوظهور بودن آن باعث ایجاد بستری مناسب برای ارتکاب جرم توسط بزهکاران گردیده است. با این حال رویکرد کشورها در برابر این پدیده متفاوت است. برخی از کشورها تلاش کرده­اند تا با اتخاذ رویکردی فعال و پویا به تنظیم­گری و انتخاب سیاست جنایی مطلوب در این حوزه بپردازند ولیکن برخی از دولت­ها به دلیل ابهامات موجود در این حوزه و حساسیت­های سیاسی و امنیتی و اقتصادی، مقررات­گذاری خاصی انجام نداده اند. باتوجه به چالش­های موجود در زمینه پدیده رمزارزش‌ها (رمزارزها) از جمله مجهول بودن هویت طرفین و نامعین بودن مبدأ و مقصد و تحصیل دلیل و صحنه جرم و ماهیت حقوقی آن از منظر فقهی و انسداد در تعقیب جرایم و قواعد ناکارآمد صلاحیت ها، رسیدن به یک سیاست جنایی مطلوب در همه زمینه‌های آن را با مشکل اساسی مواجه می­نماید. جرایمی مانند کلاهبرداری، پولشویی، فرار مالیاتی، جرایم سازمان یافته و غیره از جمله موضوعاتی هستند که بزهکاران تمایل زیادی برای ارتکاب جرم در این حوزه دارند. اکثر کشور‌ها با اتخاذ سیاست جنایی ریسک­مدار در این زمینه تلاش می­کنند یک راهبرد مناسبی را دراین خصوص انتخاب نمایند ولیکن با توجه به ویژگی‌ها و مولفه‌های که رمزارزها دارند اتکا به این سیاست کافی نیست. بدون شک رسیدن به یک سیاست جنایی کارآمد در این خصوص منوط به ایجاد بسترهای مناسب و تنظیم­گری و مقررات­گذاری در این حوزه خواهد بود. بی­گمان سیاست جنایی صحیح در مورد فناوری اطلاعات و پدیده رمزارزها اطلاعات محوراست و بدین جهت سیاست جنایی مبتنی بر پیشگیری و جرم­یابی و تلفیقی، افتراقی و تعامل­گرا در حوزه تقنین و اصلاح مقررات می­تواند مؤثر باشد. در پژوهش حاضر با روش توصیفی و تحلیلی با استفاده از منابع کتابخانه­ای به مطالعه سیاست جنایی مطلوب در برابر رفتار­های مجرمانه ناشی از رمزارزش‌ها در ایران با نگاهی به تنظیم­گری در رویکرد جهانی پرداخنه شده است. در این نگارش ابتدا مبانی و ماهیت حقوقی رمزارزها مورد پژوهش و واکاوی قرار گرفته است سپس مفهوم سیاست جنایی در تمامی ابعاد آن با مشکلات و چالش‌های سیاست جنایی و راهکار‌های مناسب در برابر رفتار­های مجرمانه ناشی از رمز ارز­ها مورد تحلیل و بررسی قرار می­گیرند و متعاقباً به موضوع تنظیم­گری و مقررات­گذاری و آسیب شناسی در مورد پدیده رمزارزش‌ها (رمزارزها) پرداخته می­شود.