بررسی ضمانت‌نامه‌های بانکی و اعتبارات اسنادی در پرداخت‌های تجارت بین‌الملل از منظر فقه و حقوق ایران

چکیده

یکی از مهمترین ریسک‌های عمده در تجارت بین‌الملل به نگرانی در خصوص احتمال عدم پرداخت وجه و ثمن معامله از سوی خریدار به فروشنده و در عین حال تطابق نداشتن کالای ارسال شده از سوی فروشنده مطابق قرارداد منعقد شده است. کارکرد ضمانت‌نامه‌های بانکی و اعتبارات اسنادی رفع مشکلات این چنینی در تجارت بین‌المل است. بر همین اساس هدف مقاله حاضر بررسی اعتبارات اسنادی و ضمانت‌نامه‌های بانکی در پرداخت‌های تجارت بین‌الملل از منظر فقه و حقوق ایران است. مقاله حاضر توصیفی تحلیلی است. مواد و داده‌ها نیز کیفی است و از فیش‌برداری در گردآوری مطالب و داده‌ها استفاده‌شده است. از منظر فقهی و حقوقی ضمانت‌نامه‌های بانکی با عقود شناخته شده در فقه و حقوق ایران تطابق کامل ندارد. در واقع، ایقاعات و عقدها به ویژه عقد ضمان، ظروف و قالب‌های برازنده‌ای برای انواع گوناگون ضمانتنامه‌های بانكی نیستند زیرا شرایط و تعهدات طرفین در ضمانت نامه‌های بانكی را کامل شامل نمی‌شوند. در خصوص اعتبارات اسنادی نیز باید گفت که ماهیت حقوقی اعتبار اسنادی، یک تاسیس حقوقی نو ظهور است که در قالب نهادهای پیشین قابل تحلیل نیست. ضمانت‌نامه‌های بانکی بین‌المللی نسبت به اعتبارات اسنادی با توجه به تفاوت آن‌ها از نظر هدف که در اعتبارات اسنادی وظیفه پرداخت است و در ضمانت نامه‌ها وظیفه تضمین و چرخش عملیات متفاوت از یکدیگر می‌باشد. وظیفه بانک در اعتبارات اسنادی مشروط به ارائه اسناد است ولی در ضمانت نامه معمولا بدون شرط است.