مسئولیت مدنی دولت در قبال تعدی به حقوق عامه با تأکید بر رویکرد دیوان عدالت اداری
کلمات کلیدی:
حقوق عامه, مسئولیت مدنی دولت, حقوق شهروندی, دیوان عدالت اداری, قانون اساسیچکیده
حقوق عامه نشان‌دهندهی خواسته‌ها و نیازهای عمومی اعضای جامعه میباشند که شامل حوزه‌های مختلفی، اعم از حقوق اجتماعی، حقوق اقتصادی، حقوق سیاسی، حقوق زیست محیطی و حقوق فرهنگی می‌شوند. پژوهش حاضر که با روش توصیفی تحلیلی و ابزار کتابخانهای گردآوری شده است به دنبال تبیین رویکرد دیوان عدالت اداری در موارد مسئولیت مدنی دولت در قبال تعدی به حقوق عامه میباشد. یافتههای پژوهش حاضر نشان میدهد که، در نظام حقوقی ایران، ماده 1 قانون مسئولیت مدنی مصوب 1339 به همراه قانون حمایت از حقوق شهروندی مصوب 1383 و قانون رسیدگی به تخلفات اداری مصوب 1372، چارچوب حقوقی مسئولیت دولت را تبیین می‌کنند. رویه قضایی اخیر به ویژه آرای هئیت عمومی دیوان عدالت اداری مانند دادنامه شماره ۱۴۰۳۳۱۳۹۰۰۰۰۳۸۳۶۷۱ مورخ18/02/1403 مبنی بر موثر بودن ترمیم حقوق کارکنان دولت بر سایر اقلام حقوق و دادگاه‌های عمومی به سمت پذیرش مسئولیت عینی دولت رفته است. از جمله سازوکارهای جبران خسارت دولت را میتوان به موارد همچون جبران مالی، ماده 11 قانون مسئولیت مدنی، احیای وضعیت پیشین با عنوان بازگرداندن حقوق تضییع شده، ارائه خدمات عمومی جبرانی از طرف نهادهای دولتی به زیان دیدگان اشاره کرد. این مطالعه نشان میدهد که نظام حقوقی ایران با تلفیق مبانی فقهی و اصول حقوق عمومی، چارچوب نسبتاً کاملی برای حمایت از حقوق عامه و جبران خسارات ناشی از تعدیات دولتی ایجاد کرده است، هرچند نیاز به تقویت سازوکارهای اجرایی و نظارتی، همچنان احساس می‌شود.
مراجع
Abbasi, M., Afshari, F., Patfat, A., & Dehghani, P. (2019). Citizen Rights; From the Rights of the Nation to the Restoration of Public Rights. Legal.
Ansari, S. M. (2017). Al-Makasib. Religious Press Institute.
Emami, M., & Stovarsangari, K. (2017). Administrative Law (Vol. 2). Mizan Publications.
Emami, S. H. (2012). Civil Rights (Vol. 5). Islamic Bookstore.
Fathi, Y., & Gorji, A. A. (2012). A Comparative Study on the Exercise of Selective Jurisdictions. Justice Legal Journal, 78.
Ghamaei, M. (2017). Civil Liability of the Government for the Acts of Its Employees. Dadgostar Publishing House.
Ghamami, S. M. M. (2018). Model of Revival of Public Law with Changes in the System of Judicial Norms and Structures. Islamic Law Quarterly, 1(58).
Ghasemzadeh, S. M. (2019). Fundamentals of Civil Responsibility. Dadgostar Publishing House.
Hadavand, M. (2016). Judicial Review of English Administrative Law. Monthly Journal of Public Law and Human Rights, 2(23).
Katouzian, N. (2014). Non-contractual obligations. Tehran University Press.
Mobin, H. (2008). The Theory of Citability as the Basis of Civil Liability in Iranian Jurisprudence and Law. Imam Sadeq University Publication.
Musazadeh, E. (2014). Administrative Law. Dadgostar Publications.
Parvin, F. (2013). Lawlessness: Mutual Violation of Citizen Rights. Islamic Social Research, 19(97).
Rahimi, H. (2018). Developments in the civil liability of the government due to the issuance and implementation of judicial decisions with the approval of the Islamic Penal Code and the new Criminal Procedure Code. Public Law Research, 20(59).
Sarfaraz, H., & Amini, M. (2022). Civil liability of the state for violation of citizen rights and the authorities dealing with it in Iranian and common law. Comparative legal research in Iran and international, 1(58).
Tabatabaei Motmani, M. (2016). Administrative Law. Samt Publications.
Yazdanian, A. R. (2019). The Realm of Civil Responsibility. Adabestan Publications.
Zakir Salehi, G. R. (2012). Strategies for Combating Administrative Corruption. Jangal.
Zargoosh, M. (2014). Civil Responsibility of the Government (Vol. 2). Mizan Publications.
دانلود
چاپ شده
ارسال
بازنگری
پذیرش
شماره
نوع مقاله
مجوز
حق نشر 2025 Mohsen Mohammadi (Author); Mostafa Amiri (Corresponding author); Mohammad Varasteh Bazghaleh (Author)
این پروژه تحت مجوز بین المللی Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 می باشد.
