تفاوت رویکرد ادبی و غایت گرا در تفسیر قوانین

چکیده

به طور کلی، هر قاعده حقوقی در مقام اجرا نیازمند تفسیر است و این در حالی است که این قواعد به دالیلی چون اجمال و ابهام تاب تفاسیر گوناگونی دارند. قانون اساسی نیز از این اصل کلی مستثنی نیست بلکه به جهت کلیت، عمومیت و صعوبت نسبی اصالح و بازنگری در آن، در مواردی تاب تفاسیر بیشتری نسبت به سایر قوانین را داراست. پیداست که هر مرجعی برای اجرای قانون به ناچار آن را تفسیر میکند و در این صورت ممکن است از یک متن به تعداد مفسرین، تفسیر ارائه شود. لذا در صورت اختلاف مراجع مخاطب قانون، باید امکان استناد به تفسیری رسمی به مثابه تفسیری فصل الخطاب وجود داشته باشد.

مفسر در مقام تفسیر قانون و تبیین حکم قانونگذار ممکن است خود را مقید به الفاظ و متن قانون دانسته و رسالتی جز کشف اراده قانونگذار برای خود قائل نباشد و از سویی دیگر ممکن است، قانون در نظر وی موضوعیت نداشته و غایت قانونگذاری که تأمین مصالح اجتماعی و عدالت است اهمیت یابد و در نتیجه به جای تعبد نسبت به قوانین، تفسیری خالقانه یا آفرینشگرایانه را در پیش گیرد. پیداست که جایگاه قانون در نظر مفسر و نقش و رسالت مفسر از سویی دیگر میتواند رویکردهای بسیار متفاوتی را مطرح نماید.